A-1.DÜNYA SAVAŞI ÖNCESİ AVRUPADAKİ GENEL DURUM
19.y.y da Avrupadaki sosyal siyasal, siyasal ve ekonomik alandaki gelişmelerde iki önemli olayın sonuçları etkili olmuştur. 1-Sanayi Devrimi. 2-Fransız İhtilali.
Sanayi devrimiyle kol gücünün yerini makineler aldı .Sanayi devrimi önce İngilterede başlamış,daha sonra Fransa ve diğer batı Avrupa ülkelerinde etkisini göstermeye başlamıştır.
Sanayi Devriminin Sonuçları (1850)
1-Üretim artmıştır. 2-Ham madde ve Pazar sorunu ortaya çıkmıştır. 3-Sömürge elde etme yarışı hız kazanmıştır.
Fransız ihtilali(1789): Fransız ihtilali sonucu dünyaya yayılan milliyetçilik düşüncesi, imparatorlukların parçalanmasında etkili olmuştur. Osmanlı imparatorluğu da milliyetçilikten etkilenmiştir.
İhtilalin sonunda:
1-Milliyetçilik akımı ortaya çıktı. Ulusal devletler kurulmaya başladı.
2-Demokratik ve laik devlet anlayışı ortaya çıktı.
3-İnsan hakları Evrensel beyannamesi (Hürriyet ,eşitlik,adalet,mülkiyet) kabul edildi.
Fransız ihtilalinden özgürlük,eşitlik,adalet ilkeleri toplum yaşamına girmiş,düzenlenen yasalarda insan hakları devlet güvencesi altına alınmıştır.
1.DÜNYA SAVAŞI ÖNCESİ OSMANLI DEVLETİNİN DURUMU
Osmanlı devleti 17. y.y. dan itibaren savaşlarda aldığı yenilgilerle toprak kaybetmeye başladı.Avrupadaki gelişmeleri yeterince izleyemeyen Osmanlı Devleti dağılma sürecine girdi.
Osmanlı Devletinin dağılmasını hızlandıran en önemli etken Fransız İhtilalidir. Bu olayla ortaya çıkan milliyetçilik düşüncesi Osmanlı Devleti sınırları içerisinde yaşayan milletler arasında yayıldı. Rusya Fransa ve Avusturyanın desteği ile ayaklanan Sırplar, Yunanlılar, Bulgarlar ve Karadağlılar bağımsızlıklarını elde ettiler. Rusyanın bu milletleri desteklemesinin amacı; balkanlarda kendine taraftar devletler kurmak ,boğazları ele geçirmek ve sıcak denizlere inmektir.
Osmanlı devletinin ekonomik yönden çöküşünde asıl rolü Kapitülasyonlar oynadı. Kapitülasyonlar yararlandılar. Osmanlı devleti, sanayi devrimi ile güçlenen devletlerin hammadde kaynağı ve pazarı durumuna geldi.
Avrupa devletleri Osmanlıdan alacaklarını tahsil edebilmek için Duyun-u umumiye idaresi(Genel Borçlar Yönetimi)ni kurdular.
Osmanlı devleti çöküşten kurtulmak için 1876 da 1.Meşrutiyeti ilan etti ve Kanunu esasi (Anayasa) hazırlandı. 1877-1878 Osmanlı-Rus savaşını bahane eden 2.Abdülhamit 1.Meşrutiyeti yürürlükten kaldırdı.
İttihat ve Terakkinin baskısıyla 1908 Yılında 2.Meşrutiyet ilan edildi.Aradan 1 yıl geçmiş tiki 31 Mart Vakası meydana geldi.1911 Yılında Osmanlı Devleti ile İtalya arasında Trablusgarp Savaşı yapıldı.1912-1913 yılları arasında Balkan Savaşları yapıldı.
1.DÜNYA SAVAŞININ SEBEPLERİ VE SAVAŞIN GELİŞMESİ
1-Büyük devletlerin çıkar çatışmaları ve Pazar arayışı,sömürgecilik yarış. 2-Karşılıklı siyasi rekabetler,bloklaşmalar,silahlanma,devletler ve milletler arası uyuşmazcılıklar. 3-milliyetçilik ve özgürlük hareketleri. Özel Nedenler :1-İngiltere ve Almanya arasındaki sömürgecilik yarışı ve ekonomik rekabet. 2-Fransa ile Almanya arasındaki Alsas-Loren (Kömür yatakları anlaşmazlığı)antlaşmazlığı. 3-Savaş öncesinde blokların oluşması ve bloklar arası soğuk savaş. 4-Rusyanın ve Avusturya Macaristanın balkanlar üzerindeki çıkar çatışması. 5-İngiltere ve Fransanın mevcut sömürgelerini koruma düşüncesi.
Görünürdeki Nedeni:Avusturya Macaristan veliahdının Saray Bosnada bir Sırplı tarafından öldürülmesi.
Bunun üzerine Avusturya Macaristan Sırp Topraklarına girdi.Sırbistan da Avusturya Macaristana savaş açtı.Böylece 1. Dünya savaşı bu iki devlet arasında başladı.Zamanla diğer ülkelere de yayıldı.
İttifak devletleri:Avusturya-Macaristan, Almanya, Osmanlı Devleti, Bulgaristan, İtalya(Daha son. saf değ.)
İtilaf Devletleri:Rusya, İngiltere, Fransa, İtalya, Sırbistan, Japonya, A.B.D. Yunanistan ve Romanyadır.
Rusya savaştan çekilince onun yerini A.B.D. doldurmuştur.
NOT:İtalya ilk önce üçlü ittifak arasında olmasına rağmen, İngilterenin vaatleri ile 1915 Londra Antlaşması ile İtilaf bloğuna geçmiştir.
OSMANLI İMPARATORLUĞUNUN 1.DÜNYASAVAŞINA GİRMESİ VE SAVAŞIN SONUÇLARI
1-Osmanlı İmparatorluğunun Savaşa Girme Sebepleri:
1-Balkanlarda kaybedilen toprakların geri alınmak istenmesi.
2-Yönetimde söz sahibi olan İttihat ve Terakki Partisi yönetiminin Almanların savaşı kazanacağına inanmaları.
3-1914 Yılında imzalanan Türk-Alman Dostluk Antlaşması.
4-Osmanlı Devletinin Jeopolitik konumu.
5-İttihat-Terakki ile onun başındaki Enver Paşanın Alman hayranı olması.
Ak denizde İngiliz donanmasının önünden kaçan iki Alman gemisinin Osmanlıya sığınması ve bu gemileri Osmanlının satın aldığını ilan etmesi; gemilerinde Türk bayrağı çekerek kara denizde Rus limanlarını bombalamasıyla Osmanlı İmparatorluğu savaşa girmiş oldu.
2-Osmanlı İmparatorluğunun Savaştığı Cepheler:
a-Kafkasya Cephesi:Ruslarla savaşıldı. Bir ara M.Kemal bu cephede bulunarak başarılı savaşlar yaptı. 1917Yılında Rus Çarlığının yıkılması ile Brest Litowsk Antlaşması imzalandı. Böylece Rusyanın savaştan çekilmesiyle cephe kapandı.
b-Çanakkale Cephesi:Rusyaya yardıma gitmek isteyen İngiliz ve Fransızlar ile sömürgelerinden toplayıp getirdikleri askerlere karşı savaşıldı.M.Kemal, Conkbayırı, Anafartalar ve Arıburnunda önemli başarılar kazanarak tanındı ve kurtuluş savaşında önder olmasında rol oynadı.
Çanakkale Savaşının Sonuçları:
1-1.Dünya savaşının süresi uzadı.
2-Çarlık Rusyasına yardım götürülemediği için yıkıldı.
3-M.Kemal uluslar arası şöhrete kazandı.
4-Çanakkale yenilgisi üzerine itilaf devletleri Amerikayı savaşa sokmaya zorlamaya başladılar.
Ayrıca:Osmanlı devleti Irak cephesi, Süveyş Kanalı, Suriye Cephesi(M.Kemal Bul.), (Galiçya ve Makedonya cep.__yardıma git.) Cephelerinde de savatı.
1.DÜNYA SAVAŞININ SONUÇLARI
1-Birinci Dünya Savaşından sonra,Avrupanın haritası yeniden çizildi.(Yugoslavya, Çekoslovakya ve Polonya gibi devletler kuruldu.
2-İmparatorluklar yıkıldı ve yerlerine yeni devletler kuruldu.
3-Devletlerin yönetim şekillerinde köklü değişiklikler oldu.
4-Bütün devletler, savaştan yorgun ve bitkin çıkmışlardı.
5-Savaş sırasında milyonlarca insan ölmüş,şehirler yakılıp yıkılmıştır.
6-Savaş sonunda yenen devletlerin,yenilen devletlere imzalattıkları barış antlaşmaları Paris Barış Konferansında hazırlandı. Almanya___Versailles(versay). Avusturya ___Sait germain(senjermen)
Macaristan___Trianon(Triyanon) Bulgaristan___Nevilley(Nöyyi) Osmanlı Devleti__Serves(Sevr) Barış
Antlaşmalarını imzaladılar.Ancak bu antlaşmalar,tam anlamıyla bir barış getirmedi.Özellikle Sevr Antlaşmasına Türk milletinin tepkisi çok büyük oldu.Bu antlaşma uygulamaya konulamadı.
Birinci dünya savaşının getirdiği maddi ve manevi zararlar,devletleri barış arayışına yöneltti.dünyada barışı ve güvenliği sağlamak devletler arasında çıkabilecek anlaşmazlıklara çözüm bulmak amacıyla M.C(Milletler Cemiyeti)kuruldu.Ancak bu kurum büyük devlerin kuklası oldu,amacına ulaşamadı.Çünkü 1.sinin üzerinden henüz 20 yıl geçmişken 2. Dünya savaşı patlak verdi.
Mondros Ateşkes Ateşkes Antlaşması, Osmanlı Devleti için çok ağır koşullar öngörüyordu.
Müttefikler yenilince Osmanlı Devleti de 30 Ekim 1918de Mondros anlaşmasını imzalamak zorunda kaldı. Bu anlaşmanın başlıca hükümleri:
1-Çanakkale ve İstanbul boğazları açılacak ve kıyıları itilafçıların denetimine bırakılacaktı,
2-Ordunun sınır ve iç güvenlikle ilgili kısmı dışında kalanı terhis edilecekti,
3-Ordunun silah ve diğer araç-gereçlerine el konulacaktı,
4-Donanma bir limanda itilafçılarca denetim altında tutulacaktı,
5-Toros tünelleri itilafçılarca işgal edilecekti,
6-Liman, demiryolu ve haberleşme araçları itilafçıların kontrolüne geçecekti,
7-İtilaf kuvvetleri kendi güvenliklerini tehdit edecek bir durum ortaya çıkarsa istedikleri bir yeri işgal edeceklerdi(7.madde).
8-Altı doğu ilinde(Sivas, Erzurum, Van, Bitlis, Diyarbakır, Harput) karışıklık çıkarsa buralar işgal edilecekti(24.madde). Sizinde anladığınız gibi En tehlikeli maddeler 7. ve 24. maddelerdir.
1.Dünya savaşından sonra,yenilen devletlerin durumlarını görüşmek üzere,itilaf devletlerince Paris Barış konferansı toplandı.Bu konferansta Osmanlı Devletinin nasıl paylaşılacağı tartışıldı.Aslında Osmanlı Devletinin toprakları,itilaf devletlerinin kendi aralarında yaptıkları gizli antlaşmalarla paylaşılmıştı. Yunanistan,Batı Anadolunun kendisine ait olduğunu iddia etti.Konferansa İtalya,ABD,İngiltere, Fransa,
Japonya katılmıştır.Not:Paris barış konferansında İzmirin İtalya yerine Yunanistana verilmesi itilaf devletleri arasında ilk görüş ayrılığına neden oldu.İtalya Anadoluya karşı tutumunu değiştirdi.
İZMİRİN İŞGALİ (15 MAYIS 1919)
Yunanlılar İzmiri Paris Barış Konferansında alınan karar uyarınca,Mondros Ateşkesinin 7.maddesine dayanarak,Wilson ilkelerinden aldığı destekle ve Batı Anadoludaki Hıristiyan Rumların katledildiğini ileri sürerek işgal etmiştir.İşgale ilk tepkiyi Haluk-u Beşer Gazetesinin yazarı, Hasan Tahsin gösterdi. Yunanlılar hem gazeteciyi hem de birçok Türkü öldürdüler. Bu ilk kurşun kurtuluş savaşının ilk işareti olmuştur.
İzmir ve yöresinin işgali sırasında Yunanlıların yaptıkları saldırılar, Avrupa kamuoyunda Türkler Lehine bir hava uyandırdı.Amiral Bristol raporu hazırlandı.
İzmirin işgali 1-İlk resmi işgaldir. 2-M.Kemalin Anadoluya geçişini hızlandırmıştır. 3-Müdafa-i Hukuk
Direnişinin daha etkin hale gelmesinde etkili olmuştur. 4-Kuvay-i Milliye Hareketinin doğmasında önemli rol oynamıştır.
DEVLETİN ÇÖKÜŞÜNÜ AMAÇLAYAN KURULUŞLAR(ZARARLI CEMİYETLER):
Mondros Ateşkes Antlaşmasının imzalanmasından sonra, Türkler aleyhine faaliyet gösteren zararlı bazı kuruluşlar ortaya çıktı. Bunları iki gurupta toplayabiliriz.
1-Azınlıkların Kurduğu Cemiyetler:Rumlar ve Ermeniler, İtilaf Devletleri ile işbirliği yaparak, topraklarlarımızın bir kısmını ele geçirme hevesine kapıldılar.
a-Mavri Mira Cemiyeti:Rumların Kurduğu bir cemiyettir. Batı Anadolu İstanbul ve Trakyanın Yunanistana
Katılmasını sağlamak için faaliyet göstermiştir(Megalo İdea).
b-Pontus Rum Cemiyeti: Amacı, Samsun merkezli, İneboludan Batuma kadar uzanan Pontus Rum Devletini kurmaktı. Faaliyetlerine en geç son verilebilen azınlık cemiyetidir.
c)Ermeni Taşnak Hınçak Komitesi:Mavri Mira ile ortak çalışıyordu. Amacı Doğu Anadoluda bağımsız bir devlet kurmaktı.Ermeni Patrikhanesi tarafından kuruldu.
d)Alyans İsrailit ve Makabi Cemiyeti: Rum ve Ermenilere yaranmak için çalıştı. Silahlı mücadeleye girmemiş ve pek etkili olamamıştır.
e-Etniki Eterya Cemiyeti:Rumlar tarafından kurulmuştur. Yunanlılara bağımsızlık kazandırmak amacıyla kurulmuştur.
2-Milli Varlığa Düşman Cemiyetler:
a)Kürt Teali Cemiyeti: Amacı, Wilson ilkelerine dayanarak doğu illerinde bağımsız bir Kürt devleti kurmaktı.
b)Teali İslam Cemiyeti:Saltanat ve hilafeti koruyup direnmenin yanlış olduğunu yaymaya çalıştı.
c)İngiliz Muhipleri(sevenleri) Cemiyeti: Osmanlı Devletinin İngiliz himayesine girmesi için çalıştı. Anadoluda başlayan milli bilinci yok etmeye çalıştı.
d)Sulh ve Selamet-i Osmaniye Fırkası:Padişahın ülkenin kurtuluşu ile ilgili görüşlerini savunuyordu(işgallere karşı koymama gibi...).
e-Wilson Prensipleri Cemiyeti.
f-Hürriyet ve itilaf Fırkası.
Ortak Düşünce:Osmanlı Devleti artık egemen bir devlet halinde yaşayamaz, varlığını koruması ancak himaye altına girmesiyle mümkündür.
Yararlı Cemiyetler:
Mondrostan sonra başlayan işgallere ve işgal kuvvetlerine yardım eden azınlıkların kurduğu cemiyetlere karşı kurulan yararlı cemiyetler ve amaçları:
1-Doğu Anadolu Müdafa-i Hukuk Cemiyeti(Doğu Anadolu Haklarını Savunma Cemiyeti):Doğu Anadolunun Ermenilere verilmesini önlemek amaçlanmıştır.Milli Mücadeleye Önemli katkıları olan bir cemiyettir. Erzurum Kongresini bu cemiyet tertipledi Cemiyetin Aldığı kararlar: 1-Gerektiğinde düşmanla mücadele edilecek. 2-Doğudan göç edilmeyecek. 3-Basın yayın yoluyla haklılığımız duyurulacak.
2-Trakya-Paşaeli Müdafaa-i Hukuk-i Milliye Cemiyeti(Trakya-Paşaeli Haklarını Savunma Cemiyeti): Edirnede kuruldu. Trakyanın Yunanlılarca işgal edilmesini önlemeyi amaçlamıştır. Bu cemiyet ortaya çıkabilecek saldırılara karşı, silahlı direniş hazırlıkları da yapmıştır.
3-Trabzon Muhafaza-i Hukuk-i Milliye cemiyeti(Trabzon Milli Haklarını Koruma Cemiyeti):Karadeniz kıyılarında bir Pontus Rum Devletinin kurulmasını önlemek için kurulmuştur.
4-Kilikyalılar Cemiyeti:İstanbulda kurulmuştur. Adana ve çevresindeki işgallere karşı halkı teşkilatlandırmak amacıyla kurulmuş.
5-İzmir Mudafa-i Hukuk-i Osmaniye Cemiyeti(İzmir Osmanlı Haklarını Savunma Cemiyeti):Ege bölgesinin Türklere ait olduğunu ortaya koymak ve buranın Yunanlılara verilmesini önlemek amacıyla kurulmuş. Gerektiğinde silah kullanılacaktı.
6-Milli Kongre Cemiyeti:İstanbulda kuruldu. Türkler hakkında yapılan olumsuz propagandalara, yayın yoluyla karşı koymaktı.
7-Redd-i İlhak Cemiyeti:İzmirin işgalini önlemek.
Yararlı Cemiyetler Özellikleri:Bu cemiyetler bölgesel kurtuluşu hedeflemiş ülkenin tamamını düşünmemişlerdir. İki amaçları vardı:1-İşgal hareketini protosto etmek. 2-İşgal anında silahla karşı koymak. Ancak birlik olmadan başarı olamazdı.
İŞGALLER KARŞISINDA M.KEMALİN DURUMA BAKIŞI:
Mondros Ateşkes Antlaşmasının imzalanmasından sonra M.Kemal Paşa,Suriye cephesinden İstanbula geri dönmek zorunda kaldı.O gün itilaf Devletleri donanmaları da İstanbul limanına demirlemişlerdi.bu duruma göz yaşlarıyla bakan M Kemal Paşa geldikleri gibi giderler diyerek ileri görüşlülüğünü ve vatan sevgisini ortaya koymuştur.
M Kemal bu arada boş durmadı.Kurtuluş yolları aradı.Bu dönemde çeşitli kurtuluş yolları aranıyordu.Bunlar İngiliz himayesine girmek,Amerikan himayesine girmek,bölgesel kurtuluş yolları aramak gibiydi.M Kemal bunları kabul edilmedi.
M. Kemalin tek düşündüğü Kurtuluş yolu Bağımsız bir Türk Devleti şeklinde ifade edilebilir.Buda ancak İstiklal Harbi ile mümkün olabilecekti.
ATATÜRKÜN HAYATI
1-Çocukluk yılları:1881 Yılında Selanikte doğmuştur.Anesinin adı Zübeyde Hanım Babasının adı ise Ali Rıza Efendidir.M.Kemal in çocukluk günleri Osmanlı Devletinin zor günler geçirdiği bir dönemdi.
2-Eğitim ve öğrenimi
a-Öğrenim hayatı:1-Önce mahalle mektebine yazıldı. 2-Sonra şemsi Efendi okuluna devam etti.
3-1892-93 Yıllarında Selanik Mülkiye Rüştiyesini okudu.M.Kemalin Okuduğu diğer okullar şunlardır; -Manastır Askeri iddeadisi -Harp okulu -Harp akademisi
b-Askerlik Hayatı:M. Kemal büyük bir asker ender yetişen bir komutandı.Türk tarihinde pek çok başarılı savaşlara imzasını atmıştır.O 20.yyın en büyük askeri dehasıdır.
c-Atatürkün Fikir Hayatı:M.Kemal, olaylara ve geleceğe ait görüşleri ile her alanda büyük ve etkili düşünceleri olan büyük bir fikir adamı dır. O olaylar karşısında sabırlı bir davranış sergilemiştir. M.Kemal
daima aklın ve bilimin yolundan yürümüştür.
d-Siyasi Hayatı:M.Kemal, harp okulu sıralarından başlayarak, siyasi çalışmalara katılmış ve o günlerde siyaset bilimini incelemiştir. Onun dış siyaseti barış üzerine kuruludur. Ancak bu barış anlayışı, sınırların ihlal edilmediği zamanlar için geçerlidir tı. Gerektiğinde savaşmaktan da kaçınmamıştır. Onun amacı: Türkiye Cumhuriyetini sarsılmaz temeller üzerinde her gün daha çok güçlendirmek ve demokrasinin yaşayabilmesi için gerekli siyasi ortamı yaratmaktı.
e-Eserleri:Atatürkün en büyük eseri şüphesiz Bağımsız Türkiye Cumhuriyeti dir. Atatürkün yazdığı Kitaplar da bulunmaktadır. Bunların Bazıları Şunlardır:
1-Askerlik Tekniği ve Sanatı(Tercüme). 2-Nutuk(1927 de Okundu).
3-Vatandaş İçin Medeni Bilgiler. 4-Tarih ders kitabı. 5-Geometri kitabı.
f-Atatürkün karşılaştığı güçlükler:
-İnkılapların uygulanmasında karşılaşılan güçlükler (Halkın alışkanlıklarını değiştirmek bazen zor olmuştur).
-Savaş alanındaki güçlükler(Silah-Cephane gibi eksiklerin bulunması).
-Siyaset adamı olarak karşılaştığı güçlükler.
-Ulaşım ve haberleşmenin yetersizliği.
-İstanbul Yönetiminin kendine karşı çıkması.
Bunlar gibi binlerce güçlüğü, zekası ve milletine olan büyük güveni ile yenmesini bilmiştir.
Atatürkün Kişisel Özellikleri ve Çeşitli Yönleri:
Atatürkün aşağıda belirtilen özellikleri, örnek yaşantılarla somutlaştırılarak aktif metodlarla açıklanacaktır.
-Vatanseverlik, -İdealistlik, -Gerçeği arama gücü,
-Yaratıcılık, -Sabır ve disiplin, -İleri görüşlülük,
-İyi kalplilik, -Açık sözlülük, -İnsanları ve milletini çok severdi.
-Yersiz acımayı kontrol, -Mantıklılık, -Çok cephelilik,
-Eğitimcilik, -Sanatseverlik, -Yöneticilik,
-Rehberlik, -Gurura yer vermeme, -Ümitsizliğe yer vermeme,
-Metotlu çalışma, -Fazilet örneği oluşu, -Türkün özelliklerini ortaya koyma,
-İnkılapçılık, -Birleştirme ve bütünleştirme.
-Türün Öz vasıflarını Bütünlükle ve en gerçek ölçüler içerisinde İlk defa ortaya koyan Türk büyüğüdür.
Kuva-yi Milliye:
Mondrosun ardından İstanbul hükümetinin işgallere karşı hiç tepki göstermediğini görmüştük. Bu tutum, halkın bizzat kendisinin harekete geçmesini sağlamıştır.
Halkın, vatanı kurtarma ve bağımsız yaşama duygusuyla, düşmana karşı oluşturduğu bölgesel direniş hareketine Kuva-yi Milliye Hareketi denir.
Başlıca özellikleri:
1-Zamanla milli mücadelenin amaç ve fikir birliğini ifade etti,
2-Kurtuluş Savaşının ilk silahlı birlikleridir,
3-Düzenli bir ordu olmayıp herkes katılabiliyordu,
4-Devlet desteği görmüyor, ihtiyaçlar tamamen halkça karşılanıyordu.
Kuva-yi milliyenin milli mücadeleye sağladığı yararlar:
1-Türk milletinin işgalleri kabul etmediğini dünyaya ilan etti,
2-Türk halkına mücadele bilinci aşıladı,
3-Batı, güney ve güneydoğuda Yunan ve Fransız ilerleyişini durdurdu,
4-Düzenli ordu kuruluncaya kadar TBMMne zaman kazandırdı,
5-Azınlıkların kurduğu çetelere karşı Türk yerleşmelerini korudu
Bu birlikler belli bir merkezden yönetilmediği ve düzenli birlikler olmadıkları için vatanı kurtarmaları beklenmezdi. M.Kemal in isteğiyle düzenli bir ordu kurulmak istendi. Kuvayi Milliye birlikleri düzenli ordunun çekirdeğini oluşturdu. Kuvayi Milliye ruhu ise yaşamaya devam etti.
M. Kemalin Samsuna Çıkışı ve Milli Bilinci Uyandırması
M. Kemal, İstanbulda devletin kurtuluşu için çare ararken, Samsun ve çevresinde Pontusçulara karşı kendini savunan halkın, güvenliği bozduğu gerekçesiyle İngilizler, Mondrosun 7. maddesine dayanarak buradaki sükunetin sağlanmasını istedi. Aksi halde buraları işgal edeceklerdi.
M. Kemalin Samsuna Gönderiliş Nedenleri:
1-Bölgede Rum-Türk çatışmalarını önlemek.
2-Türklerin elindeki silah ve cephaneyi toplamak.
3-Asayiş ve güvenliği sağlamak.
M.Kemal in Resmi Görevi: İstanbul hükümeti M. Kemali sükuneti sağlaması için 9. ordu müfettişi olarak Samsuna gönderdi. M. Kemal severek bu görevi kabul etti. Çünkü, bu vesileyle kendi fikri olan bağımsız yeni bir Türk devleti için gerekli milli mücadeleyi buradan başlatabilecekti.
M.Kemal in Yetkisi:Doğu Karadeniz ve Doğu Anadoludaki tüm askeri ve sivil kurumlara emir verme yetkisini alan M. Kemal, 19 Mayıs 1919da Samsuna çıktı. Bu tarih milli mücadelenin başlangıcı olmuştur.
M. Kemal, bir hafta Samsunda kaldıktan sonra Havzaya geçti. Erzurumdaki 15. kolordu komutanı Kazım Karabekirle görüşerek, Ankaradaki 20. kolordu komutanı Ali Fuat Paşa ile de bağlantı kurdu.Durumu anlatarak vali ve komutanlara telgraflar çekti. Anadolunun her tarafında mitingler düzenlenip işgallerin protesto edilmesini istedi. Amacı, birlik ve beraberliği sağlayıp halkın top yekun milli mücadeleyi sahiplenmesini sağlamaktı. İstanbul hükümeti ve itilafçılar mitingler karşısında şaşırdı. M. Kemal geri çağrıldı. Ancak O, yoluna devam edip 12 Haziranda Amasyaya geldi.
M. Kemalin, milli birlik ve beraberliği sağlamadan Kurtuluş Savaşını başlatmaması, halkın bütünlüğüne verdiği önemi gösterir.
|